ਨਸ਼ੇੜੀ ਜਿਹਾ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਪੁਲੀਸ-ਨਾਕਾ (ਵਿਅੰਗ)

ਲੇਖਕ :- ਨੂਰ ਸੰਤੋਖਪੁਰੀ
ਬੀ. ਐਕਸ/੯੨੫, ਮੁਹੱਲਾ ਸੰਤੋਖਪੁਰਾ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਰੋਡ, ਜਲੰਧਰ-144008, ਫ਼ੋਨ ਨੰ. 9872254990

ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲ ਖੁਸ਼ਕ, ਖਿੱਲਰੇ ਤੇ ਉਲਝੇ ਹੋਏ| ਇਉਂ ਲੱਗੇ, ਜਿਉਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਧੋਤੇ ਈ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਨਾ ਈ ਤੇਲ ਝੱਸਿਆ ਹੋਏ| ਘੁੱਗੀ ਦੇ ਆਲਣੇ ਅਰਗੀ ਸਿਰ ਦੀ ਹਾਲਤ| ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਦ ਅਤੇ ਇਹ ਅੱਧਮੀਚੀਆਂ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਸਨ| ਸਿਵਿਆਂ ਅਰਗਾ ਇਹਨਾਂ ’ਚ ਸੁੰਨਾਪਨਾ| ਚਿਹਰੇ ਉੱਪਰ ਮਾਰੂਥਲ ਅਰਗੀ ਉਜਾੜ| ਲੰਮਾ ਤੇ ਉੱਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਨੱਕ ਅੰਦਰ ਵੜੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਨੂੰ ਹੋਰ ਗਹਿਰਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ| ਤੇੜ ਪਹਿਨੀ ਹੋਈ ਪੈਂਟ ਅਤੇ ਕਮੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਸੌ-ਸੌ ਵੱਟ| ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾੜਾਂ ਮੋਟੀਆਂ-ਮੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਭਰੀਆਂ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਸਨ| ਤੋਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਮਤਵਾਲਾਪਨ ਨਹੀਂ, ਨਦੀ ਅਰਗਾ ਵਹਾਓ ਨਹੀਂ| ਅਜਿਹੀ ਵਿਲੱਖਣ ਤੇ ਅਨੋਖੀ ਹਾਲਤ ’ਚ ਹਾਏ ਚੰਦ ਆਪਣੇ ਇਕ ਹੱਥ ’ਚ ਅਟੈਚੀ ਕੇਸ ਫੜੀ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਸ ਸਟਾਪ ਅੱਲ ਟੁਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਦੂਰੀ ’ਤੇ ਗੋਗੜੂਏ ਅਤੇ ਫੈਟਮਫੈਟ ਪੁਲੀਸ ਆਲਿਆਂ ਦਾ ਨਾਕਾ ਲੱਗਿਆ ਵੇਖ ਉਹ ਠਠੰਬਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੁਝ-ਕੁਝ ਘਬਰਾ ਗਿਆ|
ਉਹਦਾ ਠਠੰਬਰਨਾ ਅਤੇ ਘਬਰਾਉਣਾ ਪੁਲਸੀਆਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੱਕ ਪੈਦਾ ਕਰ ਗਿਆ| ਛੋਟੇ ਠਾਣੇਦਾਰ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ’ਤੇ ਇਕ ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਹੋ ਕੇ ਹਾਏ ਚੰਦ ਦੀ ਰਾਹ ਰੋਕ ਕੇ ਕੜਕਦੀ ਆਵਾਜ਼ ’ਚ ਪੁੱਛਿਆ, ‘‘ਓਏ, ਕੌਣ ਏਂ ਤੂੰ ? ਕੀ ਨਾਂਓ ਤੇਰਾ ਤੇ ਕਾਂ ਦੀ ਟੋਰ ਟੁਰਦਾ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਏਂ ?’’
ਹਾਏ ਚੰਦ ਉਸੇ ਵਕਤ ਠਹਿਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਘਬਰਾ ਗਿਆ| ਉਹਦੀਆਂ ਟੰਗਾਂ ਕੰਬਣ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਣ ਜਿਉਂ| ਪੈਂਟ ਗਿੱਲੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ, ਇਹੀ ਖ਼ੈਰ ਸੀ| ਹਾਏ ਚੰਦ ਨੇ ਘਬਰਾਈ ਹੋਈ ਆਵਾਜ਼ ’ਚ ਜੁਆਬ ਦਿੱਤਾ, ‘‘ਜੀ, ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ, ਮੇਰਾ ਨਾਂਓ ਹਾਏ ਚੰਦ ਏ| ਮੈਂ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਰਹਿਣ ਆਲਾਂ ਅਤੇ ਇਕ ਮੁਕਦੱਸ (ਪਵਿੱਤਰ) ਨਦੀ ’ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਵਾਂ| ਮ…ਤ…ਲ…ਬ, ਮੈਂ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਯਾਤਰਾ ’ਤੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਵਾਂ|’’
ਉਹਦੀ ਸ਼ਕਲੋ-ਸੂਰਤ ਵੇਖ ਕੇ ਅਤੇ ਜੁਆਬ ਸੁਣ ਕੇ ਹੌਲਦਾਰ ਹੱਸ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, ‘‘ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰੇ ਕਦੋਂ ਨ੍ਹਾਇਆ ਸੀ, ਯਾਦ ਈ ਤੈਨੂੰ ? ਕੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਚ ਤੂੰ ਬਹੁਤ ਪਾਪ ਕੀਤੇ ਨੇ, ਜੋ ਕਿ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀ ’ਚ ਵਹਾਣ ਚੱਲਿਆ ਏਂ ? ਸ਼ਕਲ ਤੋਂ ਤਾਂ ਤੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕੀ ਤੇ ਗ਼ੈਰਸਮਾਜੀ ਅਨਸਰ ਜਾਪਦਾ ਏਂ|’’
ਦੂਜੇ ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਤਿੱਖੀ ਸੂਲ ਅਰਗੀ ਟਿੱਚਰ ਕੀਤੀ, ‘‘ਜਨਾਬ, ਮੇਰਾ ਪੱਕਾ ਯਕੀਨ ਏ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ੱਕੀ ਆਦਮੀ ਪੱਕਾ ਨਸ਼ੇੜੀ ਏ| ਮਤਲਬ ਅੱਵਲ ਦਰਜੇ ਦਾ ਨਸ਼ੇੜੀ|’’
‘‘ਕਿਉਂ, ਓਏ ? ਵਾਕਈ ਤੂੰ ਕੋਈ ਨਸ਼ਾ ਸੁੰਘਦਾ, ਚਖ਼ਦਾ, ਪੀਨਾ-ਖਾਨਾ ਏਂ ? ਸ਼ਕਲ ਤੋਂ ਤਾਂ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਨਸ਼ੇੜੀ ਬੰਦਾ ਜਾਪਦਾ ਏਂ|’’ ਪਹਿਲੇ ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵੱਡ-ਗਿਆਨ ਦੇ ਪੋਸਤ ਦੀ ਪੋਟਲੀ ਨਿਚੋੜਦਿਆਂ ਆਖਿਆ|
ਹਾਏ ਚੰਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਤੀਰਾਂ ਦੀ ਵਾਛੜ ਤੋਂ ਡਾਵਾਂਡੋਲ ਹੋ ਗਿਆ| ਵਿਨ੍ਹਿਆ ਗਿਆ| ਫਿਰ ਵੀ ਕੁੱਝ ਹੌਸਲੇ ਜਿਹੇ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ, ‘‘ਨ੍ਹਈ, ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ| ਮੈਂ ਨਸ਼ੇੜੀ ਨ੍ਹਈ ਆਂ| ਮੇਰੀ ਸ਼ਕਲ ਈ ਅਜਿਹੀ ਏ ਕਿ ਮੈਂ ਨਸ਼ੇੜੀ ਜਾਪਦਾ ਵਾਂ|’’ ਪਿਛਾਂਹ ਧੋਣ ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਅੱਲ ਵੇਹੰਦਿਆਂ ਵਿਲਕਿਆ, ‘‘ਬੇਸ਼ਕ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਕੋਲੋਂ ਜਾਂ ਲੰਬੜਦਾਰ ਕੋਲੋਂ ਫ਼ੋਨ ’ਤੇ ਪੁੱਛ ਲਓ!’’ ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਢਿੱਲੀ ਪੈਂਟ ਦੀ ਜੇਬ ’ਚੋਂ ਮੋਬਾਇਲ ਫ਼ੋਨ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਕੋਈ ਨੰਬਰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ| ਘਬਰਾਹਟ ਕਾਰਨ ਉਹਦੇ ਹੱਥ ਵੀ ਕੰਬ ਰਹੇ ਸਨ| ਇਸ ਲਈ ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ ਲੱਭ ਨਹੀਂ ਪਾ ਰਿਹਾ ਸੀ| ਜਿਉਂ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਘੱਟ ਗਈ ਹੋਵੇ| ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੌਲਦਾਰ ਨੇ ਉਹਦੇ ਹੱਥੋਂ ਮੋਬਾਇਲ ਫ਼ੋਨ ਖੋਹ ਲਿਆ ਅਤੇ ਤਨਜ਼ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ, ‘‘ਓਏ, ਕੀ ਤੂੰ ਪਿੰਡ ’ਚ ਨ੍ਹਈ ਰਹਿਨਾਂ ? ਤੇਰੇ ਪਿੰਡ ਆਲਾ ਸਰਪੰਚ ‘ਚਿੱਟਾ’ ਵੇਚਣ ਦੇ ਜ਼ੁਰਮ ’ਚ ਹਵਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਏ ਅਤੇ ਲੰਬੜਦਾਰ ਡੋਡੇ ਮਤਲਬ ਪੋਸਤ ਵੇਚਣ ਦੇ ਜ਼ੁਰਮ ’ਚ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਏ| ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਤੇਰੇ ਫ਼ੋਨ ’ਚੋਂ ਸਾਰੀ ਕਾਲ-ਡਿਟੇਲ ਕੱਢਾਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਪਤਾ ਲਾਵਾਂਗੇ ਕਿ ਤੂੰ ਕੋਈ ਨਸ਼ਾ-ਪੱਤਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਡਰੱਗ-ਪੈਡਲਰ ਤਾਂ ਨ੍ਹਈ ? ਅਸੀਂ ਪੜਤਾਲ ਕਰਾਂਗੇ ਕਿ ਤੂੰ ਕਿੱਥੋਂ-ਕਿੱਥੋਂ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਲਿਆਂਦਾ ਏਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਏਂ ?’’
ਆਪਣੀ ਗੋਗੜ ਉੱਪਰ ਆਪਣੀ ਪੈਂਟ ਉਤਾਂਹ ਨੂੰ ਸਰਕਾਂਦਿਆਂ ਝੋਟੇ ਅਰਗੀ ਕਾਇਆ ਆਲੇ ਛੋਟੇ ਠਾਣੇਦਾਰ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ, ‘‘ਇਹਦੀ ਪੈਂਟ ਤੇ ਕਮੀਜ਼ ਦੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਲਾਸ਼ੀ ਲਵੋ| ਅਟੈਚੀ ਕੇਸ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਵੇਖੋ ਕਿ ਇਹ ਕੀ-ਕੀ ਲੁਕਾ ਕੇ ਲਿਜਾ ਰਿਹਾ ਏ ? ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਨਾਕਾ ਕਾਹਦੇ ਆਸਤੇ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ?’’
‘‘ਜੀ, ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ| ਹੁਣੇ ਲਓ, ਜਨਾਬ!’’ ਹੁਕਮ ਸੁਣ ਕੇ ਦੋਵੇਂ ਸਿਪਾਹੀ ਹਾਏ ਚੰਦ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ੀ ਲੈਣ ਲੱਗ ਪਏ| ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਅਟੈਚੀਕੇਸ ਖੁਲ੍ਹਵਾ ਕੇ ਅਹੀ-ਤਹੀ ਫੇਰ ਦਿੱਤੀ| ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਕੱਪੜੇ, ਨਹਾਉਣ ਆਲਾ ਸਾਬਣ, ਤੌਲੀਆ, ਫ਼ੋਨ ਰਿਚਾਰਜ ਵਗੈਰਾ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਪੋਲੀਥੀਨ ਲਿਫਾਫੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਆਂ ਕੁੱਝ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਪੱਤੇ (ਸਟਰਿਪਸ) ਮਿਲੇ| ਦੂਸਰੇ ਸਿਪਾਹੀ ਦੀਆਂ ਵਾਛਾਂ ਖਿੜ ਉੱਠੀਆਂ| ਉਹ ਦਵਾਈਆਂ ਆਲਾ ਲਿਫਾਫਾ ਛੋਟੇ ਠਾਣੇਦਾਰ ਨੂੰ ਫੜਾ ਕੇ ਹੁੱਭ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, ‘‘ਸਰ, ਮੈਂ ਐਂ-ਮੇ ਈ ਨ੍ਹਈ ਕਹਿੰਦਾ ਪਿਆ ਸਾਂ ਕਿ ਇਹ ਆਦਮੀ ਪੱਕਾ ਨਸ਼ੇੜੀ ਏ| ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਵੇਖ ਲਓ ਕਿ ਇਹਦੋ ਕੋਲੋਂ ਆਹ ਡਰੱਗਸ ਮਿਲੀਆਂ ਨੇ|’’
ਛੋਟਾ ਠਾਣੇਦਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਪਰਖ ਕਰਦਿਆਂ ਕੜਕਿਆ, ‘‘ਕਿਉਂ, ਓਏ ? ਤੂੰ ਤਾਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਏਂ ਕਿ ਤੂੰ ਕੋਈ ਨਸ਼ਾ-ਪੱਤਾ ਨ੍ਹਈ ਕਰਦੈਂ| ਬੱਸ, ਤੇਰੀ ਸ਼ਕਲ ਈ ਨਸ਼ੇੜੀਆਂ ਅਰਗੀ ਏ| ਹੁਣ ਆਹ ਕੀ ਨੇ ?’’
ਹਾਏ ਚੰਦ ਰੋਣਹਾਕੀ ਆਵਾਜ਼ ’ਚ ਲਿਲ੍ਹਕਿਆ, ‘‘ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ, ਮੈਂ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਆਂ| ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖਾਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਨੇ| ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿਖਾ ਕੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਤੇ ਤਸੱਲੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਓਂ|’’